Nawigacja pacjentów jest definiowana jako określona w czasie interwencja, której celem jest pomoc pacjentom w pokonywaniu logistycznych i indywidualnych trudności napotykanych na w opiece zdrowotnej (Wells i in., 2022). Interwencje te mogą być podejmowane na całym continuum opieki: od zwiększania wiedzy dotyczącej nowotworów, przez badania screeningowe, diagnozę i leczenie, aż po rehabilitację, opiekę nad ozdrowieńcami [survivorship care] oraz opiekę końca życia (Freeman, 2012).

W zależności od programu, rolę nawigatora mogą pełnić specjaliści z zakresu opieki zdrowotnej i społecznej lub ochotnicy. Pielęgniarki, pracownicy opieki społecznej lub wolontariusze po odpowiednim przeszkoleniu wspierają pacjenta, pomagają umówić wizyty czy zorganizować transport (Kelly, Doucet i Luke, 2019; Neal i in., 2018). W zależności od posiadanych kompetencji, nawigator może też pomagać także w sprawach administracyjnych czy w wyjaśnianiu informacji medycznych (Neal i in., 2018). Nawigator jest więc widziany jako proaktywny reprezentant pacjenta, którego działania mogą z jednej strony zwiększać dostępność usług medycznych, a z drugiej strony redukować lęk (Oluwole i in., 2003) i budować poczucie autonomii, co jest szczególnie ważne w przypadku starszej grupy osób chorujących.

Nawigacja opiera się na bliskiej współpracy nawigatora oraz pacjenta i jego opiekuna w sposób umożliwiający wypracowanie bliskiej relacji. Nawigator ułatwia pacjentom nawiązywanie i utrzymanie więzi społecznych, wspiera utrzymanie niezależności pacjentów pomimo choroby i wieku oraz promuje jakość życia pacjentów. Działania nawigatora dążą do zapewnienia społecznego wsparcia (supporting) oraz wzmocnienia pozycji pacjenta i jego opiekuna (empowerment) w taki sposób, by aktywnie sami mogli angażować się w istotne dla nich kwestie (agency) oraz samodzielnie poszukiwali rozwiązań swoich bieżących problemów. Uczy, że pacjenci i opiekunowie często mogą zrealizować swoje potrzeby w swoich lokalnych środowiskach. Nawigacja posiada też komponent edukacyjny (education), dostarcza wskazówek i porad jak poruszać się (navigation) po systemie opieki zdrowotnej i społecznej, jak również lokalnych zasobach.

Źródła:
Freeman, H. P. (2012). The origin, evolution, and principles of patient navigation. Cancer Epidemiology, Biomarkers & Prevention, 21(10), 1614-1617.
Kelly, K. J., Doucet, S. i Luke, A. (2019). Exploring the roles, functions, and background of patient navigators and case managers: A scoping review. International Journal of Nursing Studies, 98, 27-47.
Neal, C. D., Weaver, D. T., Raphel, T. J., Lietz, A. P., Flores, E. J., Percac-Lima, S., Knudsen, A. B. i Pandharipande, P. V. (2018). Patient Navigation to Improve Cancer Screening in Underserved Populations: Reported Experiences, Opportunities, and Challenges. Journal of the American College of Radiology, 15(11), 1565-1572.
Oluwole, S. F., Ali, A. O., Adu, A., Blane, B. P., Barlow, B., Oropeza, R. i Freeman, H. P. (2003). Impact of a cancer screening program on breast cancer stage at diagnosis in a medically underserved urban community. Journal of the American College of Surgeons, 196(2), 180-188.
Wells, K. J., Wightman, P., Cobian Aguilar, R., Dwyer, A. J., Garcia‐Alcaraz, C., Saavedra Ferrer, E. L., Mohan, P., Fleisher, L., Franklin E. F., Valverde P. A., Calhoun E. i National Navigation Roundtable Evidence‐Based Task Group. (2022). Comparing clinical and nonclinical cancer patient navigators: a national study in the United States. Cancer, 128, 2601-2609.